De oorlog in Oekraïne in het licht van het VN-Handvest (vertaald naar Nederlands)

Overgenomen (vertaald naar Nederlands) van Counterpunch: https://www.counterpunch.org/2023/02/06/the-ukraine-war-in-the-light-of-the-un-charter/

Door Alfred de Zayas, Professor of international law and world history at the Geneva School of Diplomacy (J.D., Harvard, Ph.D. Göttingen) former UN Independent Expert on International Order (2012-18), former Secretary of the UN Human Rights Committee, author of 12 books including “Building a Just World Order” https://www.claritypress.com/product/building-a-just-world-order/
- www.alfreddezayas.com
- https://dezayasalfred.wordpress.com/

De oorlog in Oekraïne begon niet op 24 februari 2022, maar al in februari 2014. De burgerbevolking van de Donbas wordt sinds 2014 voortdurend beschoten door Oekraïense troepen, ondanks de akkoorden van Minsk. Deze aanvallen op Lugansk en Donetsk namen in januari-februari 2022 aanzienlijk toe, zoals gemeld door de speciale waarnemingsmissie van de OVSE in Oekraïne [1].

Zoals alle oorlogen is deze oorlog een tragedie voor alle betrokkenen, niet alleen voor Oekraïners en Russen, maar ook voor de blijvende geldigheid van het internationaal recht en het primaat van het VN-Handvest. Reeds de militaire campagnes van de NAVO in Joegoslavië, Afghanistan en Irak in de jaren negentig en begin jaren 2000 hebben het gezag en de geloofwaardigheid van de Verenigde Naties als organisatie zwaar op de proef gesteld. Deze militaire campagnes die buiten Hoofdstuk VII van het VN-Handvest om werden uitgevoerd, maakten de Verenigde Naties bijna irrelevant, omdat de Organisatie niet in staat was het illegale gebruik van geweld te voorkomen of vrede te bemiddelen. De unilaterale acties van een aantal staten werden nooit ter verantwoording geroepen, zelfs niet de ernstige oorlogsmisdaden begaan in Irak en Afghanistan, zoals gedocumenteerd door Julian Assange in de Wikileaks-publicaties. De NAVO-landen hebben de artikelen 2(3) en 2(4) van het Handvest op grove wijze geschonden, zonder enige rechtvaardiging voor het Handvest, aangezien artikel 51, dat het recht op zelfverdediging bepaalt, geen betrekking heeft op preventieve militaire acties.

De zogenaamde "coalitie van bereidwilligen" pleegde in 2003 openlijke agressie tegen het volk van Irak in een reeks criminele daden die een opstand vormden tegen het VN-Handvest en het internationale recht. Dergelijke militaire campagnes die tegen de letter en de geest van het VN-Handvest zijn uitgevoerd en tot nu toe niet zijn onderworpen aan vervolging door het Internationaal Strafhof, hebben de kracht van het internationaal recht aanzienlijk verzwakt en geleid tot het ontstaan van "precedenten van toelaatbaarheid" [2], zoals ik beschreef in een Counterpunch- artikel gepubliceerd op 4 maart 2022 , waarin ik de Russische invasie van Oekraïne duidelijk veroordeelde als een flagrante schending van art. 2(4) van het VN-Handvest.

jus cogens niet verandert of nieuw internationaal recht creëert ( ex injuria non oritur jus – uit een fout komt geen recht voort). Straffeloosheid manifesteert alleen de zwakte van het systeem als gevolg van een gebrek aan adequate handhavingsmechanismen [3].

Op 31 januari 2023 publiceerde Counterpunch een essay van geschiedenisprofessor Lawrence Wittner getiteld "The Ukraine War and International Law" [4]. Hij veroordeelt terecht de schending van artikel 2(4) van het VN-Handvest door Rusland en de daaruit voortvloeiende oorlogsmisdaden, waarvoor verantwoording moet worden afgelegd. Prof. Wittner verwijst naar "gedragsregels tussen naties" in verband met oorlog, diplomatie, economie, enz. Onder die gedragsregels vallen natuurlijk de "algemene rechtsbeginselen" waarnaar wordt verwezen in artikel 38 van het Statuut van de Internationaal Gerechtshof, met name de beginselen van goede trouw en uniforme toepassing van normen.

In zijn boek The Great Delusion belichtte [5]professor John Mearsheimer van de Universiteit van Chicago de principes van internationale orde en de noodzaak om overeenkomsten ( pacta sunt servanda ), inclusief mondelinge overeenkomsten, te respecteren. In zijn artikel in The Economist van 19 maart 2022 [6]legt Mearsheimer uit waarom het Westen de verantwoordelijkheid draagt voor de Oekraïense crisis. Al in 2015 had Mearsheimer het belang aangegeven van het nakomen van mondelinge afspraken, zoals die van de Verenigde Staten met Michail Gorbatsjov in 1989-91, dat de NAVO niet naar het oosten zou uitbreiden [7]. In latere lezingen heeft Mearsheimer uitgelegd dat, ongeacht of het Westen de uitbreiding van de NAVO als een provocatie beschouwt, het cruciaal is hoe de uitbreiding van de NAVO wordt waargenomen door degenen die zich erdoor bedreigd voelen. In dit verband mogen we niet vergeten dat artikel 2(4) van het VN-Handvest niet alleen het gebruik van geweld verbiedt, maar ook de dreiging met het gebruik van geweld. De belofte om de NAVO uit te breiden tot aan de grenzen van Rusland en de massale bewapening van Oekraïne vormen zeker zo'n bedreiging, vooral gezien de agressieve campagnes van de NAVO-leden in Joegoslavië, Afghanistan, Irak, Syrië en Libië.

 

Decennia lang hebben de Russische presidenten Vladimir Poetin en Dmitry Medvedev het Westen gewaarschuwd – met name tijdens de Veiligheidsconferentie van München in 2007 [8]– dat de uitbreiding van de NAVO naar het oosten een existentiële bedreiging vormt voor Rusland. Beide presidenten pleiten voor een Europese veiligheidsarchitectuur die rekening houdt met de nationale veiligheidsproblemen van alle landen, inclusief Rusland. Of Russische angsten objectief gerechtvaardigd zijn of niet (ik denk dat ze dat zijn) is niet de relevante vraag, aangezien hun vrees een feit is. Cruciaal is de verplichting van alle VN-lidstaten om hun meningsverschillen op vreedzame wijze bij te leggen, dat wil zeggen te goeder trouw te onderhandelen. Dat is precies waar de akkoorden van Minsk over gingen. Toch schond Oekraïne systematisch de akkoorden van Minsk. Rusland heeft sinds 2014 een geloofwaardige poging gedaan om te onderhandelen in het kader van de OVSE en het Normandië-format. De Duitse bondskanselier Angela Merkel [9]en de Franse president François Hollande [10]hebben onlangs bevestigd dat de akkoorden van Minsk bedoeld waren om Oekraïne de tijd te geven zich voor te bereiden op oorlog. Het Westen is dus in wezen te kwader trouw de overeenkomsten aangegaan door de Donbas-Russen opzettelijk te misleiden. In zeer reële zin werd Poetin meegenomen voor een ritje in Minsk en tijdens de acht jaar durende discussies over de Normandy Format. Dergelijk gedrag weerspiegelt een "cultuur van bedrog" [11]en schendt gevestigde principes van internationale betrekkingen die neerkomen op perfide, in strijd met het VN-Handvest en algemene rechtsbeginselen. Desalniettemin kwamen de Russen in december 2021 met twee vreedzame voorstellen in de hoop een militaire confrontatie af te wenden. Hoewel de verdragsvoorstellen gematigd en pragmatisch waren, weigerden de VS en de NAVO te onderhandelen op grond van artikel 2, lid 3, van het Handvest en verwierpen ze ze op arrogante wijze. Als dit geen provocatie was in strijd met artikel 2(4) van het VN-Handvest, dan weet ik het ook niet meer.

Professor Wittner herinnert ons terecht aan het Memorandum van Boedapest van 1994 en het Verdrag van Vriendschap, Samenwerking en Partnerschap uit 1997, maar deze instrumenten moeten in een juridische en historische context worden geplaatst, met name in de context van westerse uitspraken sinds 2008 om Oekraïne in de NAVO, een kwestie die op geen enkele manier was voorzien in de twee bovengenoemde instrumenten.

Wittner heeft ongelijk in zijn evaluatie van de Krim-kwestie. Ik was de VN-vertegenwoordiger voor de verkiezingen in Oekraïne in maart en juni 1994 en heb het hele land doorkruist, inclusief de Krim. Ongetwijfeld is de overgrote meerderheid van de bevolking daar en in de Donbass Russisch en voelt zich Russisch. Dit brengt de kwestie aan de orde van het jus cogens recht op zelfbeschikking van volkeren, verankerd in de artikelen 1 en 55 van het VN-Handvest (en in de hoofdstukken XI en XII van het Handvest) en in art. 1 gemeenschappelijk met het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten en het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten. Wittner lijkt te vergeten dat de VS en de EU de illegale staatsgreep [12]tegen de democratisch gekozen president van Oekraïne, Victor Janoekovitsj, steunden en meteen gingen samenwerken met het Putsch-regime in Kiev, in plaats van aan te dringen op herstel van de openbare orde zoals voorzien in het Akkoord van 20 februari 2014 [13]. Zoals professor Stephen Cohen in 2018 schreef, was Maidan een "baanbrekende gebeurtenis" [14].

Zonder de Maidan Putsch en de onmiddellijk door het Putsch-regime genomen anti-Russische maatregelen zouden de volkeren van de Krim en de Donbass zich niet bedreigd hebben gevoeld en niet hebben aangedrongen op hun recht op zelfbeschikking. Wittner vergist zich wanneer hij de term "annexatie" gebruikt om te verwijzen naar de reïntegratie van de Krim in Rusland. “Annexatie” in het internationaal recht veronderstelt een invasie, een militaire bezetting tegen de wil van het volk in. Dat is niet wat er in maart 2014 op de Krim gebeurde. Eerst was er een referendum waarvoor de VN en de OVSE waren uitgenodigd – en dat is nooit gekomen. Toen was er een eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring door het legitieme Krim-parlement, pas daarna was er een officieel verzoek om opnieuw opgenomen te worden in Rusland, een verzoek dat door de molen van een eerlijk proces ging, eerst goedgekeurd door de Doema, daarna door de Constitutionele Hof van Rusland, en pas daarna ondertekend door Poetin. Als er in 1994 een referendum was gehouden, toen ik op de Krim was, zouden de resultaten zeker vergelijkbaar zijn geweest. Een referendum vandaag zou de wil van de Krim bevestigen om deel uit te maken van Rusland, niet van Oekraïne, waaraan ze kunstmatig waren gehecht door een besluit van Nikita Chroesjtsjov, zelf een Oekraïner. Er zijn geen historische of etnische redenen die de gehechtheid van de Krim aan Oekraïne rechtvaardigen. Veel internationale advocaten zijn het erover eens dat de Krim zijn recht op zelfbeschikking uitoefende en niet door Rusland werd "geannexeerd" [15].

Wittner herinnert er terecht aan dat de Algemene Vergadering op 27 maart 2014 een resolutie heeft aangenomen waarin de "annexatie" van de Krim wordt verworpen. Maar wat zegt die Resolutie ons precies? Als voormalig senior advocaat bij het Bureau van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN en voormalig onafhankelijk VN-expert, moet ik toegeven dat de Verenigde Naties al tientallen jaren met twee maten meten en het Handvest niet naleven. Veel resoluties en uitspraken van opeenvolgende secretaris-generaals passen internationaal recht selectief toe, à la carte . Wat de AGA-resolutie van 2014 aantoont, is dat de organisatie grotendeels in dienst staat van Washington en Brussel, mede vanwege de enorme financiële afhankelijkheid van de VN van het Westen. Evenzo is de AV-resolutie van 2 maart 2022 het zoveelste voorbeeld van met twee maten meten, rekening houdend met het feit dat de AV geen soortgelijke resoluties had aangenomen toen de NAVO in 1999 de aanval op Joegoslavië pleegde of toen de "coalitie van bereidwilligen" Irak in 1999 verwoestte. 2003 zonder enige bedreiging of provocatie door Saddam Hussein.

Wittner citeert ook secretaris-generaal Guterres met betrekking tot de "annexatie" van de Krim en de Donbass. Als voormalig senior VN-medewerker en voormalig rapporteur doet het me pijn om te zien hoe de organisatie is gekaapt om bepaalde onhoudbare standpunten van westerse landen te steunen, en hoe ze zich laat gebruiken in het geopolitieke spel, in plaats van trouw te blijven aan de principes en Doeleinden van de Organisatie zoals uiteengezet in het Handvest. Waar is de "verontwaardiging" van de Organisatie als het gaat om de veelvuldige agressie van de Verenigde Staten tegen Cuba, Grenada, Nicaragua, Panama, Venezuela, de vele staatsgrepen die door de VS zijn gericht tegen regeringen die het niet leuk vindt, wanneer de organisatie zwijgt over de misdaden begaan door de CIA in Guantanamo, Abu Ghraib en geheime detentiecentra, wanneer de "annexatie" van de Syrische Golanhoogte door Israël stilzwijgend wordt aanvaard.

Wittner stelt een belangrijke vraag “wat moeten we denken over de waarde van internationaal recht”? Als hoogleraar internationaal recht en aanhanger van het VN-Handvest stel ik dezelfde vraag. Mijn 25 principes van internationale orde [16]geven enkele antwoorden. In mijn 14 rapporten aan de VN-Mensenrechtenraad en de Algemene Vergadering (2012-2018) formuleerde ik pragmatische aanbevelingen om de Verenigde Naties te hervormen om de belofte uit 1945 na te komen om " opvolgende generaties te redden van de gesel van oorlog ". Ik ben het met Wittner eens dat het noodzakelijk is "het mondiale bestuur te versterken, waardoor een steviger fundament wordt gelegd voor de handhaving van het internationaal recht". Maar er is een voorbehoud: de organisatie moet zich echt inzetten voor vrede, en niet alleen soms. Het mag het internationale recht niet à la carte blijven toepassen , anders verliest het al zijn autoriteit en geloofwaardigheid.

Wat vandaag absoluut noodzakelijk is, is een onmiddellijk staakt-het-vuren. De Verenigde Naties falen het Handvest als ze vrede niet tot haar prioriteit maken en het hele systeem in dienst stellen van vrede. De bemiddelingsvoorstellen van de Braziliaanse president Luiz Inácio Lula [17]moet serieus worden genomen, evenals de waarschuwingen en voorstellen van de professoren John Mearsheimer [18], Jeffrey Sachs en Richard Falk [20].

[1] https://www.osce.org/special-monitoring-mission-to-ukraine/512683

https://www.osce.org/special-monitoring-mission-to-ukraine-closed

[2]https://www.counterpunch.org/2022/03/04/precedents-of-permissibility/

[3]https://www.counterpunch.org/2022/04/07/no-right-arises-from-a-wrong/

[4]https://www.counterpunch.org/2023/02/01/the-ukraine-war-and-international-law/

[5] Yale-universiteitspers, 2018.

[6]https://www.economist.com/by-invitation/2022/03/11/john-mearsheimer-on-why-the-west-is-principally-responsible-for-the-ukrainian-crisis

[7] http://www.mearsheimer.com/wp-content/uploads/2019/06/Why-the-Ukraine-Crisis-Is.pdf

https://www.realclearpolitics.com/video/2023/01/10/john_mearsheimer_on_ukraine_conflict_there_are_no_realistic_options_the_west_is_screwed.html# !

https://duckduckgo.com/?q=john+mearsheimer+youtube+ukraine&atb=v314-1&iax=videos&ia=videos&iai=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3DJrMiSQAGOS4

[8]http://en.kremlin.ru/events/president/transcripts/24034

[9]https://english.almayadeen.net/news/politics/merkel:-minsk-agreement-attempted-to-give-ukraine-time

[10]https://global.espreso.tv/minsk-agreements-gave-ukraine-time-to-strengthen-army-and-destroyed-putins-plans-in-2022-francois-hollande

[11]https://www.counterpunch.org/2022/01/28/a-culture-of-cheating-on-the-origins-of-the-crisis-in-ukraine/

[12] https://www.nouvelobs.com/rue89/rue89-le-yeti-voyageur-a-domicile/20140311.RUE9766/le-coup-d-etat-ukrainien-a-bien-ete-pilote-par-les- etats-unis-la-preuve.html

https://www.bbc.com/news/world-europe-26079957

https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2658245

[13]https://www.scoop.co.nz/stories/HL2011/S00116/how-the-western-press-lied-about-the-2014-coup-in-ukraine-pretending-that-it-was-instead- een-echte-democratische-revolutie.htm

[14]https://www.thenation.com/article/archive/four-years-of-ukraine-and-the-myths-of-maidan/

[15]https://www.faz.net/aktuell/feuilleton/debatten/die-krim-und-das-voelkerrecht-kuehle-ironie-der-geschichte-12884464.html https://www.rubikon.news/artikel/die -krim-und-das-volkerrecht

https://www.faz.net/aktuell/feuilleton/debatten/die-krim-und-das-voelkerrecht-kuehle-ironie-der-geschichte-12884464.html

https://www.wissensmanufaktur.net/krim-zeitfragen

https://www.youtube.com/watch?v=Y8OJ07D7gPI

https://www.foreignaffairs.com/articles/ukraine/2020-04-03/russia-love

[16] https://www.counterpunch.org/2022/11/28/principles-of-international-order/

Zie hoofdstuk 2 van mijn boek “Building a Just World Order”, Clarity Press, 2021.

[17]https://www.politico.eu/article/ukraine-war-luiz-inacio-lula-da-silva-mercosur-olaf-scholz/amp/

[18] https://www.youtube.com/watch?v=CmqojuijtFg

[19]https://mail.google.com/mail/u/0/?tab=wm#search/mearsheimer/WhctKKXpTdsZMnWHKprjzQLSCBwNkVfcWmKkHxltlbQMdkZgfksnmLmnKDjdVDrHpNTHxLV

[20]https://richardfalk.org/2022/09/14/ukraine-war-statecraft-and-geopolitical-conflict-the-nuclear-danger/ [19]. 

Notities.

Rico Brouweralfred de zayas, oekraïne, ukraine, russia, verenigde naties, united nations